Κρίση Πανικού:

Η διαταραχή πανικού είναι από τις πιο συχνές ψυχικές παθήσεις κατά την οποία ο ασθενής παρουσιάζει αιφνίδια και απρόσμενα επεισόδια έντονου φόβου και άγχους. Τα επεισόδια αυτά ονομάζονται κρίσεις πανικού και η διάρκεια τους μπορεί να είναι από μερικά λεπτά έως μερικές ώρες. Εκδηλώνονται χωρίς καμία προειδοποίηση και η αιτία έναρξης τους μπορεί να μην είναι συνειδητά γνωστή.
Υπολογίζεται ότι μέχρι 4% του πληθυσμού υποφέρει από σοβαρές και συχνές κρίσεις πανικού. Στις γυναίκες η πάθηση είναι 2 έως 3 φορές συχνότερη σε σύγκριση με τους άνδρες.
Γιατί και πότε εμφανίζεται;
Ο πανικός είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός σε δύο αντίθετα πράγματα. Από τη μια μεριά υπάρχει στο άτομο μια έντονη επιθυμία και λαχτάρα για προχώρημα, ανάπτυξη και ζωή. Από την άλλη μεριά υπάρχει ο φόβος και η αμφιβολία. Και τα δυο αυτά αντίθετα συναισθήματα πρέπει να υπάρχουν στον άνθρωπο. Όταν όμως υπάρξει μέσα του μια έντονη σύγκρουση αυτών των δυο, εκεί εκδηλώνεται η κρίση. Υπάρχει ο φόβος ότι "θα χάσω τον έλεγχο". Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εμφάνιση κρίσης πανικού σε γυναίκες που πρόκειται να παντρευτούν. Ενώ έχουν μια έντονη λαχτάρα για προχώρημα, για αλλαγή, για ανάπτυξη, για δημιουργία, ταυτόχρονα έχουν και μια έντονη αμφιβολία "θα τα καταφέρω;" και φόβο να αφήσουν το πατρικό σπίτι.
Συμπτώματα:
Άνθρωποι που υποφέρουν από διαταραχές πανικού:
Αισθάνονται έντονο άγχος που μπορεί να φτάσει σε ανυπόφορο βαθμό.
Αισθάνονται ότι κάτι κακό θα συμβεί, συνήθως ότι θα "τρελαθεί", θα πεθάνει, και μερικές φορές το κάτι "κακό" δεν καθορίζεται.
Ο κόσμος τριγύρω του, το περιβάλλον του, πιθανόν να του φαίνονται περίεργα ή "μη πραγματικά".
Πολλές φορές τα συμπτώματα πανικού δεν φαίνονται να έχουν κάποια έκδηλη αιτιολογία που να τα έχει προκαλέσει, καθώς εμφανίζονται απροειδοποίητα χωρίς το άτομο να μπορεί να προβλέψει την έλευση τους και συνεπώς είναι ακόμη πιο οδυνηρά. Αυτή η έλλειψη πρόβλεψης, η αιφνίδια έναρξη των συμπτωμάτων, μερικές φορές, δημιουργεί φόβο προς τους εξωτερικούς χώρους γενικότερα, καθώς το άτομο με διαταραχή πανικού φοβάται να πάει σε εξωτερικά μέρη, μη τυχόν πάθει πανικό μπροστά σε άλλους και χωρίς να είναι κάπου όπου υπάρχει βοήθεια. Φοβούνται ότι θα πεθάνουν ή ότι θα χάσουν τα λογικά τους. Υπάρχει μια συντριπτική αίσθηση του μοιραίου. Αυτός ο φόβος οδηγεί το άτομο στο να περιορίζει τις μετακινήσεις του ή στο να συνοδεύεται πάντα από κάποιον άλλο. Προστατεύεται από το να βγει στον κόσμο και να σχετισθεί με κάποιον άλλο. Όλο αυτό μπορεί να μετατραπεί σε φαύλο κύκλο.
Οι κρίσεις πανικού, εκτός από τα ψυχικά συμπτώματα που αισθάνεται ο ασθενής, συνοδεύονται και από έντονα σωματικά συμπτώματα που περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: τρέμουλο, ιδρώτας, πόνο στο στήθος, ταχυπαλμία, δύσπνοια, αίσθημα ασφυξίας, αίσθημα πνιγμού, αναγούλες, ναυτία, κράμπες, ζαλάδα, μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσματα στα χέρια, ρίγος ή εξάψεις, αίσθημα αδυναμίας και τάση λιποθυμίας. Δεν παρουσιάζονται όλα τα πιο πάνω συμπτώματα σε ένα ασθενή με κρίση πανικού.
"Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω τον συνάνθρωπο μου; Πως πρέπει να φερθώ και να πράξω;".
Οι απαντήσεις σ'αυτές τις ερωτήσεις αναγράφονται ως βήματα. Τα βήματα αυτά θα προσπαθήσω να τα αναγράψω με σειρά προτεραιότητας και σπουδαιότητας. Δεν πρόκειται για κάποιον οδηγό που θα πρέπει να ακολουθήσετε βήμα προς βήμα.
1ο Βήμα: Ο "βοηθός' που δεν γνωρίζει την πάθηση σίγουρα θα αποτύχει να βοηθήσει τον συνάνθρωπο του. Στο πρώτο βήμα θέλω να τονίσω τη σπουδαιότητα αυτού του θέματος. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ο "βοηθός' είναι να μάθει όσα μπορεί για τις κρίσεις και τις διαταραχές πανικού, είτε από βιβλία (τα οποία αναγράφω σε παλιότερα άρθρα μου), είτε από άρθρα στο ίντερνετ (όπως και στο συγκεκριμένο blog), είτε με κάποια συνάντηση με κάποιον επαγγελματία του είδους (ψυχίατρο ή ψυχολόγο). Αν δεν γνωρίζει κάποιον τι έχει να αντιμετωπίσει τότε σίγουρα θα πάρει λάθος δρόμο και θα τον οδηγήσει σε εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα απ'αυτά που περιμένει. Δεν αναφερόμαστε σε σωματικά προβλήματα, αλλά εντελώς ψυχολογικά και τα πράγματα εδώ είναι πιο πολύπλοκα. ΔΕΝ πρόκειται να μάθετε πολλά μελετώντας μόνο την συμπεριφορά του φίλου/ης ή αγαπημένου/ης σας.
2ο Βήμα: Ο "βοηθός" δεν πρέπει να είναι πιεστικός. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να αναγκάζετε τον ασθενή να κάνει κάτι που παραπονιέται πως δεν θα καταφέρει να κάνει, άσχετα αν εσείς νομίζετε πως με το ζόρι θα τον κάνετε να το ξεπεράσει. Αυτό, τις περισσότερες φορές θα έχει αντίθετα αποτελέσματα. Αν ακούτε παράπονα του τύπου "Δεν μπορώ να βγω απ'το σπίτι", "Δεν μπορώ να έρθω στο ραντεβού', "Δεν νιώθω καλά για να σε συνοδεύσω μέχρι εκεί" ή "Θέλω να φύγουμε αμέσως από εδώ γιατί δεν μπορώ", τότε θα πρέπει να υπακούσετε στο θέλημα του. Παρόλ'αυτα, αυτού του είδους οι υποχωρήσεις δεν είναι και τόσο "θεραπευτικές" γι'αυτόν. Χρησιμοποιήσετε αυτές τις υποχωρήσεις με μέτρο και πάντοτε να μιλάτε μαζί του για το τι θα μπορούσε να τον κάνει να νιώσει καλύτερα.
3ο Βήμα: Ποτέ να μη λέτε τα συνηθισμένα και τα τυπικά: "Θα το ξεπεράσεις", "Είναι μόνο μέσα στο μυαλό σου", Δεν έχεις τίποτε, μια χαρά είσαι!". Είναι αυτές οι κουβέντες που ο ασθενής περιμένει ότι θα ακούσει από εσάς. Αντ'αυτού, εσείς θα πρέπει να ακολουθήσετε μια πιο πλάγια μέθοδο (εφόσον έχετε μάθει/διαβάσει για τις κρίσεις πανικού). Χωρίς να αναφέρεστε σε άτοπες και ουτοπικές κουβέντες όπως αυτές που προανέφερα, θα πρέπει να του δώσετε να καταλάβει την λογική πλευρά των συμπτωμάτων του και το λόγο που κλιμακώνονται και τον αναγκάζουν να νιώθει τόσο άσχημα.
4ο Βήμα: Σε στιγμές έξαρσης των συμπτωμάτων, θα πρέπει να τον συμβουλέψετε να κάνει κάποια απ'τις ασκήσεις που έχω αναφέρει σε παλιότερα άρθρα μου και αν μπορείτε να τις κάνετε κι εσείς μαζί. Εναλλακτικά, ο προτιμότερος τρόπος για να τον κάνετε να νιώσει καλύτερα είναι να αποσπάσετε την προσοχή του και θα το επιτύχετε αυτό αλλάζοντας την πορεία της κουβέντας σας. Μιλήστε του για κάτι άσχετο (ή, στην καλύτερη περίπτωση για κάτι που γνωρίζετε πως θα τον ενδιαφέρει σαν θέμα) και κρατήστε τον απασχολημένο μέχρι να διαπιστώσετε ότι έχει κρατηθεί καλά στα πόδια του.
5ο Βήμα: Θα πρέπει να είστε περισσότερο ελαστικοί. Οι ασθενείς ίσως να ζητάνε μερικές φορές παράλογα πράγματα από εσάς και ίσως να χρειάζονται άμεσα τη βοήθεια σας ακόμη και στις πιο ακατάλληλες ώρες. Όπως προανέφερα, αποφύγετε να είστε πιεστικοί και προσπαθήστε να του κάνετε τα χατήρια, ακόμη και αν τα βρίσκετε ανούσια, παράλογα και γελοία.
6ο Βήμα: "Ο ασθενής αποφεύγει να μετακινείται με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς". Βοηθήστε τον να ξεπεράσει τις όποιες φοβίες έχει αναπτύξει. Προετοιμάστε τον για το επιχείρημα και ξεκινήστε τις ασκήσεις. Αρχικά κάντε μερικά μικρά δρομολόγια μαζί, επί μια εβδομάδα. Έπειτα θα τον αφήνετε μόνο του να ακολουθήσει ένα δρομολόγιο, αλλά με την υπόσχεση σας ότι θα τον περιμένετε στην επόμενη στάση. Μόλις συναντηθείτε, γυρίστε πίσω μαζί. Ακολουθήστε αυτόν τον τρόπο επί 1-2 εβδομάδες και έπειτα αυξήστε του τις στάσεις που θα πρέπει να διανύσει μόνος του. Παρατηρήστε την συμπεριφορά του και αυξήστε την αυτοπεποίθηση του δίνοντας του κουράγιο για το επόμενο βήμα.
7ο Βήμα: Μην αντιμετωπίζετε τον ασθενή σαν παιδί. Αν ο ασθενής νιώσει πως τον αντιμετωπίζετε σαν παιδί που έχει κάποια προβλήματα προσαρμογής, τότε θα αποτύχετε στο να τον βοηθήσετε και θα τον αναγκάσετε να κλειστεί στον εαυτό του. Θα πρέπει να του δείξετε εντελώς το αντίθετο. Μόνο αν του αναπληρώσετε την αυτοπεποίθηση θα καταφέρετε να τον κάνετε να αποδράσει απ'τα προβλήματα του.
8ο Βήμα: Μην τον αγχώνετε, ιδιαίτερα με δευτερεύοντα ζητήματα. Αν έχετε κάτι να κουβεντιάσετε προσπαθήστε να το κάνετε με ήπιους τόνους. Δεν χρειάζονται εντάσεις και ρίξεις, ιδιαίτερα αν βλέπετε πως ο άλλος είναι σε δυσάρεστη θέση.
9ο Βήμα: Πολλές φορές, ο συνάνθρωπος σας να προσπαθεί να σας κρύψει ότι βρίσκεται στα πρόθυρα μιας κρίσης πανικού. Μη τον πιέσετε να σας μιλήσει αν εκείνος δεν είναι έτοιμος να κάνει κάτι τέτοιο, ακόμη κι αν έχει γίνει αντιληπτή η κατάσταση του προς εσάς. Απλώς, να είστε σε επιφυλακή για την όποια έκβαση πάρει η κατάσταση του. Χωρίς να μιλήσετε για το πρόβλημα του, ακολουθήστε το Βήμα 4ο.
10 Βήμα: Ο ασθενής, τις περισσότερες φορές, μπορεί να αποτρέψει την σκέψη να επισκεφθεί κάποιον ειδικό, όπως κάποιον ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Αυτή είναι η μοναδική επιθυμία του που θα πρέπει να αποτρέψετε, ειδικά αν βλέπετε πως ο χρόνος και οι προσπάθειες σας να τον κάνετε καλύτερα κρίνεται μάταιος. Δώστε του να καταλάβει πως η ύπαρξη των γιατρών αυτών έχουν σαν σκοπό να τον κάνουν να νιώσει καλύτερα και να ξεπεράσει τα προβλήματα του όσο πιο ανώδυνα γίνεται. Αν δεχθεί να επισκεφθεί κάποιον γιατρό, τότε συνενοηθείτε με τον τελευταίο ώστε να βρίσκεστε μαζί του κατά την θεραπεία. Ίσως αυτό να τον βοηθήσει περισσότερο κι εκείνον και εσάς να μάθετε περισσότερα πράγματα για τον φίλο/η ή σύντροφο σας.
Συνοψίζοντας θα ήθελα να προσθέσω αυτά που έχω αναγράψει και στην αρχή του άρθρου. Υπάρχουν άπειροι τρόποι για να βοηθήσει κάποιος τον συνάνθρωπο του σ'αυτή την δύσκολη περίοδο της ζωής του. Τα 10 Βήματα που αναγράφω εδώ τα θεωρώ, προσωπικά, τα πιο σημαντικά για να ξεκινήσει κάποιος να αναλαμβάνει τον δύσκολο ρόλο του θεραπευτή. Δεν είναι μόνο αυτά. Τα περισσότερα θα τα μάθετε κι εσείς οι ίδιοι κατά στην πορεία, ή θα τα αναφέρουμε μαζί σε κάποιο συμπληρωματικό άρθρο.

Το παρόν άρθρο είναι μια ευγενική χορηγία απ'την ψυχολόγο:
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ ΧΑΡΙΛΑ,
ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ,